Literatura

Divenire – znaczy zostać (opowiadanie)

Bogusz Jan Szulc

 

 

            Pociąg wcale nie zwalniał biegu przerażony jej bliskością. Wręcz przeciwnie, zdawał się gnać bardziej i bardziej w nieznane (o ile można gnać w nieznane po utartych szynach). Nagle pisk ścieranych klocków hamulcowych przerwał jego kontemplacje - dotarł do celu. Zimne uderzenie powietrza otuliło jego twarz obcością. A przecież był już tu, ale latem. Klomby dworcowe zieleniły się wtedy chwastem rozmaitym, a ceglany dworzec spoglądał mniej ponuro zza tymczasowego parkanu, którym ogrodzono go na czas remontu. Śniegu nie było. Uciekł do rzek, których kilka rozpoczynało tutaj właśnie, swój bieg ku morskim falom.

            Zapalił papierosa, jego dym gorzko wypełnił mu płuca. A może to nie jego gorycz je wypełniała? Tylko inna, o wiele bardziej podła i trwała, towarzysząca mu już od wielu bezsennych godzin, bo w pociągu nie spał w ogóle. Myśl o kawie nieoczekiwanie ogrzała jego zmarznięte tętnice. Miasto było szare. Popękane wąskie chodniki i niezliczona ilość kanałów wspomnianych wcześniej rzek i rzeczułek, zdawała się potęgować niepamięć o zieleni, którą widział niegdyś w tym miejscu. Ludzie mijali go obojętnie, kiedy tak szedł. Szukając samego siebie, natrafił na kwiaciarnię.

            - Po ile ta czerwona róża?

            - Pięć złotych.

Odliczył z miedziaków i ruszył dalej. Nie chcąc, aby mróz zabrał kwiatu jego piękno, naiwnie schował go do wewnętrznej kieszeni płaszcza. A ludzie dalej mijali obojętnie. Zatrzymał się na moście, znał tę rzekę. Przepływała ona również przez jego miasto, tam daleko. Ale tu miała, nieco ponad metr szerokości. Dziecinnie obmywała swoje brzegi, nie wiedząc, że za kilkaset kilometrów jej doświadczenie wzrośnie oddalając od siebie jej brzegi i czyniąc ją jednym z najistotniejszych nurtów w tym kraju. Taką ją znał, poważną i dorosłą, a nie infantylną i płytką. Stał jeszcze przez chwilę powierzając jej swoje smutki, po czym odszedł szukając dawnych śladów swojej bytności. Podobno woda ma pamięć, ale czy nie powiedziano, że do tej samej rzeki wejść dwa razy się nie da? Kupił kawę. Czarną, najtaniej krzepiącą. Była ciepła i doskonale fałszowała pochodzenie goryczy, która zalewała go, coraz to nowymi falami. Szedł szukając tamtej ulicy. Nie miał w zwyczaju błądzić w miejscach, które już odwiedził. Lecz tym razem, kilkukrotnie prosić musiał o wskazanie drogi, jednego z szarych. Drżał, z zimna, braku snu i nikotyny, z przerażenia. Jego smutne oczy nie miały ochoty na szklistość, a ta usłużnie nie nawiedzała ich.

            Kiedy wszedł na właściwą ulicę, poczuł lekki niepokój. A co jeśli wszystko sobie uroił, a jego błądzenie wynika stąd, że zatarła się cienka granica miedzy światem dotykalnym a tym utkanym z wyobrażeń? Jednak dom stał dokładnie tam gdzie pamiętał. Pchnął drewnianą furtkę. Drewnianą? Wcześniej wydawała mu się być metalową. Wszedł na stopnie. Pojawił się pies. Poznał go od razu, on zawsze będzie przyjacielem człowieka nawet, gdy inny człowiek będzie mu wilkiem. Usiadł na stopniach. Nikogo w domu nie było. Czy jazda nocnym pociągiem nie miała sensu? Dotknął tej klamki, która kiedyś tak usłużnie wpuściła go do lepszego świata. Dziś nastał jego koniec, zgodnie z przepowiadaniami. Tylko, że nikt poza nim nie zdawał sobie z tego sprawy. Może było tak, dlatego, że stało się to kilka dni przed wyznaczonym czasem. Wyjął różę i wsadził ją w szparę między futrynami. Potem wyjął kartkę i chwiejnym pismem napisał.

 

Gdziekolwiek będę,

Kimkolwiek się stanę,

Tęskność mą zachowam,

Kochać nie przestanę.

 

Kartkę złożył na pół i również wetknął w szparę, ale nagła myśl, znów wypełniła jego zbolałe od wagonowych siedzeń kości. Jest jeszcze jedno miejsce, w którym mogę ujrzeć jej oczy, nim odejdą w smutną niepamięć fotografii. Zabrał, więc różę ze szpary i znów otulił płaszczem. Odszedł. Pies patrzył za nim uważnie, jak gdyby znał jego myśli. Znów szedł przez miasto posępne, mijając jego bramy i kominy, przystając na mostach i odnajdując miejsca, które tkwiły od pewnego czasu w jego pamięci. Zmęczenie było okrutne, a płaszcz, choć zimowy – z cienkiego materiału. Ale on szedł, znęcony wonią jej perfum, które rozsiane niebanalnie po całym tym terenie, zwodziły wędrowców takich jak on. Tej części miasta nie znał. Była mu obca, zupełnie jak ta część jej, która unaoczniła mu się przed kilkoma godzinami. Znów pytając o drogę, dotarł przed bezimienną bramę. Usiadł na ławce czując, że róża na jego sercu cierpi straszliwie. „Może lepiej pozwolić jej umrzeć” – pomyślał. Ale jednak nie wyjął jej i siedział tak przytłoczony nicością na tej ławce bez oparcia. Była to ławka na przystanku miejskiego autobusu, który czasem odwiedzał te zaułki. Jego wątła linia, jak wynikało z przekrzywionego rozkładu, łączyła owo miejsce z tym, z którego właśnie przyszedł. Linia ta miała numer parzysty, zupełnie jak jego dotychczasowe poczynania.

I wtem stał się cud. Na horyzoncie przejścia dla pieszych, ukazała się mu jej anielska sylwetka. Podszedł do niej spoglądając w jej oczy koloru jesieni. Ale to nie były te oczy, które pamiętał tak jak psa czy furtkę. One były zupełnie inne, puste i złe. Ich życie, nie zdawało się już biec niesłychanie odlegle od reszty jej ciała. Usta miała spierzchnięte od mrozu, zupełnie jak usta jego, kiedy przemówił.

- Więc mam odejść?

- Odejdź.

- A co ze smutkiem?

- Zabierz.

Miała szal żółty. Pamiętał go. Zostawiał on drobiny wełny na płaszczu, jakby znaczył swoją obecność. Szybko pochwycił jeden z takich paprochów i ukrył, aby mieć jakiś materialny dowód na to, co mu się przytrafiło. Chciał już odejść, kiedy serce zakuło go straszliwie.

- Mam coś dla Ciebie.

Wyciągnął zgarbioną od cierpienia różę.

            - Nie chcę jej.

            - Za smutek mój.

Wzięła, odeszła.

            - Żegnaj.

Krzyknął jeszcze, dławiąc się łzą albo całym ich potokiem, który mimowolnie wypłynął spod jego powiek. Ale ona udała, że nie słyszała.

Chwilę później zniknęła wśród obojętnych ścian, a on odszedł w kierunku dworca. Wszedł jeszcze do jednego z tych sklepów, które swoim wyglądem odpychały wszystkich innych zagubionych wędrowców.

- Paczkę papierosów.

- Nie szkoda życia?

Zabrał papierosy uśmiechając się szyderczo i udał się na dworzec. W kasie tymczasowej powitał go pierwszy tego dnia uśmiech. Należał do obcej mu, młodej kobiety, która obdarowywała nim zapewne każdego, kto przed nią stawał.

            - Nienormalny donikąd poproszę.

            - Proszę uprzejmie.

Znów posypały się miedziaki. Później. Wyszedł na peron. Usiadł. Czekał. Przyjechał. Ale w drugą stronę. Dalej czekał. Ludzie powoli znikali z ulic. Kiedy ludzie się skończyli, zaczęły znikać budynki i inne świątynie betonowej cywilizacji. Niebo pojaśniało soczystym fioletem, pod mostami i wszędzie błyskawice rozdzierały nicość. Został już tylko on, tor, peron i betonowe klomby puste o tej porze roku. Przyjechał. Zatrzymał się rozbudzając na nowo jego wrażliwość na dźwięk. Wspiął się na stopnie wagonu. Obejrzał się za siebie nie martwiąc się o to czy stanie się słupem soli czy też nie. I wtem fortepian w jego głowie, zagrał tę melodię. Tę samą, która niegdyś, w senne popołudnie pełne aromatu parzonej kawy, przez palce jego przebiegała, gładząc włosy jej delikatnie, a jesienne oczy wypełniała miłością słonecznej poświaty. Stał tak wsłuchany przez chwilę szukając w zakamarkach ciasnego umysłu tytułu tejże melodii. I nagle wraz z ostatecznym szarpnięciem przypomniał sobie, „Divenire” to znaczy zostać!

 

(2012)


dobry– 3 głosy
Tylko zarejestrowani użytkownicy mogą komentować i oceniać teksty
Zaloguj się Nie masz konta?   Zarejestruj się
kobieta ze złą buzią
kobieta ze złą buzią 23 marca 2013, 11:44
Nie jestem znawcą francuskiego, ale wydaje mi się, że devenir znaczy "zostać",
ale w sensie "stawać się" np. zostanę strażakiem, co zmienia kontekst opowiadania.

Tak czy siak, tłumaczenie z tytułu i tak bym usunęła.
Bogusz Jan Szulc
Bogusz Jan Szulc 23 marca 2013, 13:13
To tłumaczenie z włoskiego, a nie z francuskiego, nota bene tytuł utworu włoskiego kompozytora Ludovico Einaudi.
www.youtube.com/watch?v=9qvglWAHDak
Polecam sprawdzić w słowniku jeśli nadal nie dajesz wiary.
kobieta ze złą buzią
kobieta ze złą buzią 23 marca 2013, 14:13
Nie wysyłaj mnie do słownika, bo idzie o subtelność, którą można zagrać znając język.
Włoskiego nie znam wcale, ale z Włochami rozmawiam po francusku i to musi znaczyć "stawanie się'" .

Czepiam się tylko dlatego, że "zostań" w tym przypadku jest lichą pointą dla opowiadania, a ja czuję to Twoje "divenire" jako "stań się" z cała siłą wieloznaczności tego słowa i dobrze czuję.
Ata
Ata 23 marca 2013, 14:24
Czytałam Twoje lepsze. Jednak i tutaj budujesz niezwykły klimat.
Myślę, że jakbyś napisał kiedyś książkę, sięgnęłabym po nią.
Bogusz Jan Szulc
Bogusz Jan Szulc 23 marca 2013, 14:32
Kobieto ze złą buzią
Masz rację, poszukałem w słowniku dobrze i rzeczywiście znaczy zostać ale w kontekście kimś... Błąd rzeczowy, wynikający z mojego niedouczenia... Mea culpa. Ale nie będę zmieniał tytułu, bo to opowiadanie straci sens. Niech więc będzie sobie, ten błąd i od tej pory zaakceptuję go jako "celowy zabieg".

Agato
Książka jest w trakcie pisania, jeśli się zgodzisz poproszę Cię kiedyś o opinię. Pytanie o nią znajomych zazwyczaj kończy się stwierdzeniem "no fajne" - a przecież nie o to chodzi.
Paulina Wielbicka
Paulina Wielbicka 24 marca 2013, 13:43
kobieta ze złą buzią cóż za poliglotyzm :)), dość ciekawe opowiadanie!
Paulina Biczkowska
Paulina Biczkowska 26 marca 2013, 12:30
Tekst słabszy niż poprzednie (co mnie, szczerze mówiąc, dość zaskoczyło), przede wszystkim ze względu na niezbyt trafną metaforykę i niezamierzona egzaltację. Kilka ładnych fragmentów („nim odejdą w smutną niepamięć fotografii”; „A co ze smutkiem? / – Zabierz”; „senne popołudnie pełne aromatu parzonej kawy”).

Do poprawy:
• „Uciekł do rzek, których kilka rozpoczynało tutaj właśnie, swój bieg ku morskim falom” – dałabym albo: „rozpoczynało, tutaj właśnie, swój bieg”, albo „rozpoczynało tutaj właśnie swój bieg”;
• „Myśl o kawie nieoczekiwanie ogrzała jego zmarznięte tętnice” – nie bardzo podoba mi się to porównanie, bo wychodzi z niego, że główny bohater tylko tętnice ma zmarznięte, a pozostałe części ciała już nie, co raczej jest niemożliwe;
• „ilość kanałów wspomnianych wcześniej rzek” – usunęłabym „wspomnianych wcześniej” – taka konstrukcja może kojarzyć się z tekstem naukowym, w których często używa się określeń typu „wspomniane wyżej”, „przywołane już”;
• „Ale tu miała, nieco” – bez przecinka po „miała”;
• „przez chwilę powierzając” – po „chwilę” przecinek;
• „odszedł szukając” – po „odszedł” przecinek;
• „zalewała go, coraz to” – bez przecinka po „go”;
• „Szedł szukając tamtej ulicy” – po „szedł” przecinek;
• „razem, kilkukrotnie” – bez przecinka po „razem”;
• „drogi, jednego” – bez przecinka po „drogi”;
• „Jego smutne oczy nie miały ochoty na szklistość, a ta usłużnie nie nawiedzała ich” – sugeruję przeredagować, zdanie niezbyt fortunne;
• „dokładnie tam gdzie pamiętał” – przecinek po „tam”;
• „Wcześniej wydawała mu się być metalową” – sugerowałabym prostsze: „Wcześniej wydawała mu się metalowa”;
• „człowieka nawet, gdy inny” – „człowieka, nawet gdy inny”;
• „Czy jazda nocnym pociągiem nie miała sensu?” – sugerowałabym albo „Czyżby jazda nocnym pociągiem nie miała sensu?”, albo „Czy jazda nocnym pociągiem miała sens?”;
• „Dziś nastał jego koniec, zgodnie z przepowiadaniami’ – niejasne, czy zaimek „jego” odnosi się do narratora czy do rzeczownika „świat”; „przepowiedniami”;
• „Tylko, że nikt poza” – bez przecinka między „tylko” a „że”;
• „dlatego, że” – bez przecinka między „dlatego” a „że”;
• „chwiejnym pismem napisał.” – sugerowałabym „chwiejnym literami napisał”, żeby uniknąć powtórzenia „pismem” „napisał”. Na końcu zdania zamiast kropki proponuję dwukropek;
• „myśl, znów” – bez przecinka po „myśl”;
• „wypełniła jego zbolałe od wagonowych siedzeń kości” – mocno niefortunne określenie – „zbolałe od wagonowych siedzeń kości” kojarzą się przede wszystkim z pupą, a tego miejsca myśli raczej nie nawiedzają ;);
• „Zabrał, więc różę ze szpary i znów otulił płaszczem” – bez przecinka po „zabrał”. Sugerowałabym „i znów otulił kieszenią / schował pod płaszczem”, bo tak można odnieść wrażenia, że cały płaszcz został owinięty wokół róży;
• „jej perfum, które rozsiane niebanalnie” – do przeredagowania. Nie mam w tym momencie przy sobie słownika, ale na 90% tylko „ktoś może rozsiewać zapach czegoś”, sam zapach nie może być rozsiany. Dodatkowo przysłówek „niebanalnie” jest niepoprawnie użyty w tym kontekście – bo co to znaczy, że perfumy zostały „niebanalnie rozsiane”? Trochę tu, trochę tam? Ale to jest sprzeczne z naturą zapachu, który jest „ciągły”;
• „Usiadł na ławce czując” – po „ławce” przecinek;
• „róża na jego sercu cierpi straszliwie” – sugerowałabym przeredagować – zdanie mocno egzaltowane;
• „łączyła owo miejsce z tym” – „łączyła miejsce to z tym”;
• „Linia ta miała numer parzysty, zupełnie jak jego dotychczasowe poczynania” – zdanie niejasne – co ma znaczyć określenie, że „poczynania bohatera były parzyste”? Że powtarzał swoje czynności? Ale wcześniejszy tekst tego nie sugeruje;
• „pieszych, ukazała” – bez przecinka po „pieszych”;
• „Podszedł do niej spoglądając” – po „niej” przecinek;
• „które pamiętał tak jak psa czy furtkę.” – po „pamiętał” przecinek. W ogóle usunęłabym porównanie „jak psa czy furtkę”, ponieważ stawia ludzkie oczy, „zwierciadło duszy”, na równi ze zwierzętami i rzeczami;
• „Ich życie, nie zdawało się już biec niesłychanie” – „Ich życie nie zdawało się już biec, niesłychanie”. A tak w ogóle to sugerowałabym przeredagowanie tego zdania – trudno sobie wyobrazić „bieg życia oczu”, a jeśli nie, to przynajmniej rezygnację z inwersji („Ich życie zdawało się już nie biec”);
• „kiedy przemówił.” – po „przemówił” sugeruję dwukropek zamiast kropki;
• „Mam coś dla Ciebie” – „ciebie” małą (to nie jest list czy e-mail);
• „dławiąc się łzą albo całym ich potokiem” – zdanie do przeredagowania – niejasne, czym się dławił bohater, jedno wyklucza drugie;
• „Ale ona udała, że nie słyszała” – sugeruję „słyszy”, żeby uniknąć rymu „udała” – „słyszała”;
• „papierosy uśmiechając” – po „papierosy” przecinek;
• „Zatrzymał się rozbudzając” – po „się” przecinek;
• „Za siebie nie martwiąc się o to czy” – przecinki po „siebie” i „to”;
• „głowie, zagrał” – bez przecinka po „głowie”;
• „przez palce jego przebiegała, gładząc włosy jej delikatnie” – zrezygnowałabym z inwersji w tym zdaniu („przez jego palce przebiegała, gładząc jej włosy delikatnie”), bo przez nią wydaje się ono manieryczne;
• „wsłuchany przez chwilę szukając” – po „chwilę” przecinek;
• „tejże melodii” – „tej melodii”;
• „przypomniał sobie, „Divenire” to znaczy zostać!” – „przypomniał sobie – „Divenire” to znaczy „zostać”!”.
Ata
Ata 27 marca 2013, 22:43
"...jeśli się zgodzisz poproszę Cię kiedyś o opinię." - w porządku, tylko weź poprawkę, że nie jestem jakimś znawcą i będzie to bardzo subiektywna ocena. pozdrawiam
Bogusz Jan Szulc
Bogusz Jan Szulc 27 marca 2013, 22:46
A czy ja piszę książkę dla znawców?
Ewa Mańka
Ewa Mańka 5 kwietnia 2013, 00:34
Jak dla mnie to opowiadanie jest nie tyle metaforycznie nietrafione, co przesycone ironią, zakamuflowaną pod pozorem banalności niektórych stwierdzeń, czy porównań. Sytuacja przedstawiona w tekście jest trochę groteskowa, postaci przerysowane (sposób wypowiedzi), otoczenie przypomina dekoracje... Jeżeli zamiarem autora była hiperbolizacja, "wykrzywienie" pewnych schematów, to uważam że mu się to udało. :-)

No i jeszcze kwestia francuskiego, pamiętajmy o tym, że w literaturze można pozwolić sobie na nieco więcej, niż na przykład w tekście naukowym. ^^
Bogusz Jan Szulc
Bogusz Jan Szulc 5 kwietnia 2013, 00:37
Zamiarem autora było maksymalne nawiązanie do prozy Stachury i oddanie stanu umysłu w jaki wprowadzają go jego dzieła. Ale jak zwykle porażka...
Ewa Mańka
Ewa Mańka 5 kwietnia 2013, 00:40
Jaka porażka? :-)
Jan Pradera 23 kwietnia 2013, 00:13
Gwoli ścisłości divenire rzeczywiście znaczy "stać się" , aczkolwiek jest to forma archaiczna, bardzo rzadko używana w dzisiejszym włoskim zastąpiona przez diventare
przysłano: 22 marca 2013 (historia)

Inne teksty autora

Stacja
Bogusz Jan Szulc
A więc wojna...
Bogusz Jan Szulc
​ Wyznanie
Bogusz Jan Szulc
Siatka tła
Bogusz Jan Szulc
Początek
Bogusz Jan Szulc
Koty gorszego Boga
Bogusz Jan Szulc
więcej tekstów »

Strona korzysta z plików cookie w celu realizacji usług zgodnie z Polityką prywatności.
Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do cookie w Twojej przeglądarce.

Zgłoś obraźliwą treść

Uzasadnij swoje zgłoszenie.

wpisz wiadomość

współpraca