Zarys etyczno - moralnych i medycznych problemów

Sportu wyczynowego

Rozprawa ta nie ma charakteru pracy naukowej. Jest krótką refleksją na temat dokumentów i opracowań różnych autorów oraz spostrzeżeń własnych.

Wstęp:

Sport wpisał się w historię ludzkości od zarania dziejów. Jest swoistym fenomenem potwierdzającym aktywność ciała i duszy poprzez dążność do osiągania przewodnictwa, wybicia się ponad przeciętność, potwierdzenia swojej przewagi nad innymi. Zdanie to opieram nie tylko na lekturze wielu tekstów dotyczących omawianej tematyki, ale również na obserwacji własnej jako lekarza opiekującego się zawodnikami biorącymi udział w ekstremalnej dziedzinie sportu, jakim jest długodystansowe pływanie w morzu.

Trochę historii:

Już Platon w swoim dziele „Państwo” głosił, że gimnastyka jest dla filozofii i prawa istotnym aspektem wychowania. Arystoteles wykorzystywał słowo „atletyka” do opisywania swoich poglądów, uznając jedność człowieka złożonego z materii i ducha.

Poglądy starożytnych Greków uznających sport jako „zabawę będącą wyrazem najwyższej ludzkiej aktywności” zostały przez wieki zapomniane i reaktywowane dopiero przez twórcę nowożytnych olimpiad Pierre de Coubertaina.

W 1938 roku historyk J. Huizing w swoim dziele
”Homo ludens”, pisze o sporcie „jako zabawie, która rozwija cywilizację”

Ks. Stanisław Kowalczyk w książce; „Elementy filozofii i teologii sportu”, podaje definicję sportu jako: „kreatywną aktywność ruchową człowieka, realizowaną zgodnie z przyjętymi regułami, zawierającą elementy gry i rywalizacji, będącą czasem także pracą, mającą na celu spotęgowanie somatycznej doskonałości oraz możliwości człowieka oraz jego wszechstronny rozwój osobowości” ( str. 31).

Na tematy sportu wielokrotnie wypowiadał się

Jan Paweł II, sam czynnie uprawiający narciarstwo, kajakarstwo, czy górską wspinaczkę. Był też papieżem, który zadecydował o wybudowaniu na terenie Watykanu basenu pływackiego.

         W moim wystąpieniu będę jeszcze cytował wypowiedzi naszego wielkiego rodaka. Ale ad rem.

Czasy rywalizacji w sporcie były od zarania ludzkości nie tylko źródłem inspiracji twórców romantycznych idei i czystości zachowań fair play, ale i początkiem wykorzystania znakomitych wyników przez organizatorów zawodów, fanów sportowców jak i samych zawodników do spełniania ich prywatnych zachcianek, kreowania brutalnych idei czy komercyjnych korzyści. Z upływem czasu obserwujemy tendencje do idealizowania przeszłości, kreowania bohaterów rekordów na idoli. Jest to zjawisko dotyczące nie tylko sportu i normalne z punktu widzenia człowieka, który z biegiem lat nabiera dystansu do zauważanych zjawisk.

W starożytnej Grecji, mimo faktów zawieszania wojen na czas olimpiad, wynajdywanie słabych punktów u przeciwnika i próby oszustwa podczas igrzysk były obserwowane i opisywane. Z kolei w starożytnym Rzymie rywalizacja gladiatorów kończąca się śmiercią rywala czy walki na arenie ze zwierzętami, były przykładem zwyrodnienia i zaprzeczeniem idei olimpijskich.

Opisy poczynań rycerzy okrągłego stołu, etos rycerski średniowiecza, należą w większości do legend niż rzeczywistych zdarzeń. Nie mniej dążenie do ideałów było, jest i będzie jednym z ważnych czynników ludzkiego postępowania a więc i rywalizacji sportowej.

Czasy współczesne:

We współczesnym świecie sportowe wydarzenia, obserwowane przez miliony widzów z różnych kontynentów, dzięki możliwości bezpośredniego przekazu na żywo wskazywałyby, że ideały sportu będą przestrzegane, bo trudno je ominąć czy ukryć. Niestety.

Ustawianie meczów, walk bokserskich, podawanie przeciwnikom zatrutego pożywienia, branie środków dopingujących czy wreszcie bezpośrednie uszkodzenia ciała zawodnika nawet w tak bezpiecznym i wydawałoby się ekskluzywnym sporcie jak tenis ziemny, są zjawiskiem obserwowanym nader często.

Próby opanowania tych negatywnych zjawisk w postaci przepisów i regulaminów ograniczających możliwość tego rodzaju prób są niestety tylko papierowym zapisem często omijanym.

Kilka dokumentów;

Komitet Ministrów Rady Europy w dniu 24 09 1982 roku przyjął „Kodeks Etyki Sportowej”, w którym określił cele tej działalności, definicję pojęcia fair play, zasady zobowiązując rządy, organizacje i federacje sportowe do jego przestrzegania. Czytamy w nim, cytuję: „ Społeczeństwa oraz jednostka  będą korzystać w pełni z potencjalnych korzyści płynących z uprawiania sportu jedynie wtedy, gdy zasady „fair play” przestaną być traktowane jako pojęcie marginalne a staną się podstawowym przedmiotem troski. Wszyscy powinni traktować to jako rzecz absolutnie nadrzędną”.

Zasada fair play opisana jest również w „Małej Encyklopedii Sportu” (W-wa 1980) oraz w materiałach z Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej nt. „Sport-Pieniądze –Etyka” z listopada 2000r zorganizowanej przez AWF w Krakowie.

         Punkt 6 Karty Olimpijskiej, który obowiązuje od 1963 roku wprowadził liczącą się w świecie sportowym i medialnym nagrodę; „ Trofeum fair play.

 „Kodeks Etyczny Medycyny Sportowej”, opracowany i zatwierdzony przez Komitet Wykonawczy Międzynarodowej Federacji Medycyny Sportowej (FISM) w 1997 roku wprowadza następujące zasady:

  1.Podejmowanie działań zawsze dla zdrowia sportowca 2. Niepodejmowanie działań ze szkodą dla sportowca

3.Poszanowanie prawa sportowca do podejmowania indywidualnej decyzji bez narzucania jej przez lekarza.

4.Zwrócenie uwagi na urazy – mające różne uwarunkowania np. finansowe.

5.Nie kierowanie się w podejmowaniu decyzji narodowością, religią, rasą, przynależnością partyjną czy społeczną, ochrona prywatności, poufność informacji o zdrowiu, nie narażanie na jego utratę, poszanowanie autonomii sportowca.

6.Dzielenie się swoją wiedzą z innymi lekarzami z jednoczesnym powstrzymaniem się od nieuzasadnionej krytyki

7.Absolutne nie zgadzanie się na doping.

         Na Konferencji Ministrów Rady Europy Odpowiedzialnych za sport, odbytej w grudniu 2008 roku w Atenach omawiano następujące zagadnienia:

 1.Pozytywna rola sportu (wspieranie go poprzez edukację i komunikację oraz przestrzeganie etyki sportowej.

2. Autonomia w sporcie; perspektywy ruchu sportowego, modelu uprawiania sportu, organizacji sportowych federacji ich autonomii finansowej, uwarunkowań w różnych systemach politycznych oraz zagrożenia; w tym komercjalizacja, chuligaństwo, korupcja, łamanie zasad etycznych.

Agata Krasowska w pracy „Idea fair play - wczoraj i dziś” rozszerza omawianą tematykę o zemstę za nieczyste zagrania tzw. polowanie na przeciwnika oraz co ważne, przestrzeganie zasad bezstronności przez prowadzących spotkania sędziów.

Osobnym zagadnieniem, o którym też można by długo dyskutować jest problem sponsoringu sportowców, reklam różnego rodzaju produktów nie zawsze pożądanych ( np. browary piwowarskie czy finansowe wsparcia przez firmy prowadzące zakłady bukmacherskie.

Jan Paweł II na temat etyki i moralności w sporcie, wypowiadał swoje myśli podczas licznych spotkaniach w Watykanie z przedstawicielami różnych dziedzin nie tylko tak popularnych jak piłka nożna, ale narciarstwo, kolarstwo, sporty samochodowe i wiele innych. Specjalne seminarium zatytułowane „Zdrowotne oraz społeczno-etyczne aspekty sportu w nauczaniu Jana Pawła II”, obejmujące zagadnienia filozoficzno –etyczne od Platona, Arystotelesa, Demokryta, cytaty ze Starego Testamentu i Pisma Świętego, do czasów współczesnych opublikowała Weronika Zaremba.

Zainteresowani w tym temacie mogą je znaleźć również w pracy zbiorowej, albumie pod redakcją Zbigniewa Dziubińskiego pt. „Chrześcijańska Etyka Sportu”.

W wymienianej już książce ks. Kowalczyka znajdujemy takie oto zdania:

-„Nauka o człowieku i godności ludzkiej jest centralną ideą nauczania Jana Pawła II”.

-„Człowiek jest psychofizyczną całością złożoną z elementu materialnego i psychicznego. Wspólnie te czynniki kształtują osobowość. Dlatego ciało nie może być ignorowane czy poniżane” ( str. 36).

W przemówieniu do uczestników 85 Sesji MKOL 27.05. 1982 roku J PII powiedział: „Kościół uznaje sport za bardzo ważny czynnik wychowania moralnego i społecznego, zarówno na płaszczyźnie osobowej, narodowej i międzynarodowej. Powinien on być autentyczną szkołą i stałą praktyką lojalności, szczerości i tego, co nazywamy fair play, również ofiarności, odwagi, wytrwałości, solidarności, bezinteresowności oraz poszanowania. Kiedy pojawia się gwałt, niesprawiedliwość, oszustwo, chęć zysku...(...) zostaje poniżony i staje się narzędziem siły i pieniądza. Ci, którzy naprawdę kochają sport, a także całą ludzką społeczność nie powinni tolerować takich wynaturzeń, które stanowią regres stosunku do sportowego ideału i postępu ludzkości. Mistrzostwa powinny odbywać się w sposób godny, w atmosferze radości, pokoju i przyjaźni. Powinien zawsze zwyciężać lepszy”.

W przesłaniu dla sportowców niepełnosprawnych powiedział; „Musimy dążyć do położenia kresu dyskryminacji nie tylko rasowej, ale dyskryminacji silnych i zdrowych przeciwko słabym i chorym”.

W sierpniu 2004 roku po raz pierwszy w dziejach Watykanu powstał departament sportu, co było pewnego rodzaju uwieńczeniem formalnym ważności omawianych tu spraw.

Uwagi z obserwacji i doświadczeń własnych:

Pozornie, wszystkie przytoczone tu zalecenia i dyskusje wydają się proste i nietrudne do codziennego wprowadzania starożytnej zasady: „ W zdrowym ciele zdrowy duch”. Ale... rzeczywistość jest niestety odmienna. Nasuwają się dość smutne refleksje wobec wniosków dotyczących ankiety, kiedy to jedna z zachodnich gazet kilkanaście lat zwróciła się do czołowych zawodników z pytaniem:, Co byś wybrał; zwycięstwo olimpijskie opłaconą utratą życia, czy długie szczęśliwe lata, ale bez blasku sportowej sławy? Ku zdumieniu redakcji ogromny procent ankietowanych wybrał to pierwsze.

Cóż, przy tego rodzaju podejściu i lansowanym przez media modelu życia pełnego przemocy, walki, cwaniactwa i bezwzględnego zdobywania pieniędzy, bez liczenia się z konsekwencjami, mamy liczne przykłady szaleństwa kryminalnego nie tylko w sporcie już u bardzo młodych ludzi a wręcz dzieci.

         Próby politycznego wykorzystywania sportu były podejmowane przez rządy, czego przykładem są chociażby Olimpiady: berlińska, moskiewska czy pekińska.

Na koniec tych bardzo ogólnych rozważań chciałbym podzielić się z państwem spostrzeżeniami własnymi zaobserwowanymi podczas nietypowych, choć ekstremalnych zawodów, mianowicie „Maratonów Pływackich w morzu”.

 Ich liczba, różnorodność i odmienne od innych warunki są nieporównywalne, dlatego są one zaskakujące, ale i interesujące.

Zagadnieniu medycznych aspektów pływania długodystansowego w wodzie morskiej poświęciłem kilka opublikowanych artykułów i wystąpień na kongresach medycznych, zatem ogólne zagadnienia i historię omówię bardzo skrótowo. Chodzi tu o szczegółowe badania lekarskie dopuszczające zawodnika do tak ekstremalnej imprezy, zabezpieczenie go podczas zawodów oraz końcowe orzeczenie stanu zdrowia po zakończeniu imprezy. Tego typu kompletnego zabezpieczenia nie stosuje się w wielu imprezach a organizatorom z reguły wystarcza aktualna karta zdrowia sportowca. W tym przypadku w grę wchodzi też kwestia ubezpieczenia odszkodowawczego i podpis zawodnika wyrażającego zgodę na start..

Najbardziej znaną na świecie imprezą tego typu są próby pokonania wpław Kanału La Manche, a w Polsce były Maratony Pływackie na Bałtyku.

Brytyjczycy od czasu pierwszego pokonania kanału przez kpt. królewskiej marynarki Mattewsa Webba w 1855 roku, opracowali zasady tych zawodów, dlatego praktycznie obowiązują one podczas tego typu imprez na całym świecie.

Nb. jako ciekawostkę można potraktować fakt głoszenia przez angielską prasę, po wyczynie kpt. Webba, że był to pierwszy i ostatni tego rodzaju sukces dokonany przez człowieka.. Oczywiście dziennikarze mylili się, podobnie jak na początku XX wieku uczeni głoszący, że wszystkie wynalazki człowiek już dokonał i niczego nowego nie uda się okryć.

Wspominam o tym fakcie dlatego, że do tej pory kanał La Manche pokonało ponad 1000 pływaków różnej narodowości w tym kobiety a nawet nastolatki. Cóż... Matttews Webb tak uwierzył w swoją niezwykłość i wyjątkowość, że postanowił przepłynąć wodospad Niagara. Oczywiście zginął podczas tej próby.

Na liście ponad 1000 zawodników, którzy pokonali kanał znajduje się kilku Polaków a jako pierwsza wpisana jest kobieta, Teresa Zarzeczańska z Poznania. Towarzyszyłem jej jako lekarz podczas jej drugiej, niestety nieudanej próby. Kilku zawodników z innych krajów przypłaciło to wyzwanie utratą życia (przypadki wyczerpania i zawału serca).

Jakie można wyciągnąć wnioski etyczne, które zainteresują nas nie tylko jako medyków, ale właśnie próby wytłumaczenia fenomenu startu i pokonania określonego wyzwania?

 Zdobywca Mont Everest Hillary na pytanie, po co wspinał się, aby zdobyć szczyt powiedział krótko; bo jest! Czy to wystarczy? Czy są to względy moralnie czyste a etycznie akceptowalne?

 Cóż. Człowiek jest ukształtowany genetycznie i w układzie społecznym do rywalizacji. Początkowo była to konieczna walka o przetrwanie a w czasach współczesnych jest to dążność do wyróżnienia się wobec innych, wyjścia z anonimowości, a przy okazji zarobienia dużej ilości pieniędzy. Tyle, że w pokonywaniu żywiołu morskiego jest odwrotnie.

 Aby otrzymać zezwolenie i zatwierdzenie dokonania ww. wyczynu trzeba solidnie zapłacić.

 Anglicy, jak zresztą w wielu innych dziedzinach potrafili z niczego zrobić biznes. Kanał przepływają nie tylko sportowcy, sponsorowani przez kluby czy firmy reklamujące swój towar, ale bogaci milionerzy, którym poza uprawnionym przez Towarzystwo Kanału sędzią, towarzyszy własny jacht, prywatna telewizja i suto opłacani dziennikarze. Zatem, nie można wyciągnąć jednoznacznych wniosków, co do motywu startu.

Zawodnicy polskich maratonów startowali w czasach, kiedy trudno było wyjechać za granicę, aby zobaczyć inny świat. Sport był jednym z elementów umożliwiającym takie wycieczki a i ustawianie wygodniejszego a często przyjemnego życia na etacie np. w kopalni, której nigdy odbierający poboru górnika na oczy nie widział. Również nagrody za czołowe miejsca nie były do pogardzenia w dość wówczas siermiężnej rzeczywistości. A czy zdjęcie w prasie wywiady w mediach nie były elementem wyróżniającym i wybijającym wśród przeciętnych? Zapewne tak.

Jest grupa wybitnych sportowców zawodowo uprawiających dziedziny przynoszące olbrzymie, często wielomilionowe dochody, Są to np.: ( golf, piłka nożna, tenis, boks), ale są też inne, w których dominuje tylko przyjemność i radość z ich uprawiania i zwycięstwa.

Jednak w sporcie wyczynowym już od wielu lat przeważa i chyba będzie przeważać zawodowstwo, czyli jako główny czynnik inspirujący decydują pieniądze. Nie łudźmy się, że będzie od tego odwrót.

 Wybitny sportowiec stał się aktorem, publicznym idolem, za którego oglądanie trzeba słono płacić.

W dobie powszechnej dostępności wizualnej, oglądania na żywo imprez odbywających się w odległych zakątkach ziemi, a w przyszłości być może na innych planetach, amatorska radość i rekreacja jest tylko formą idealistycznej wizji dla przeciętnych obserwatorów, a ci najlepsi wyselekcjonowani, ciężko trenujący( pracujący zatem) na swoje wyniki, będą brali za to pieniądze ( inna rzecz czy aż takie) i od tej rzeczywistości nie uciekniemy. A czy musimy się z tym zgadzać? Ba. Na to nikt nie udzielił wyczerpującej odpowiedzi i chyba nie jest to możliwe.

                                              Zbigniew Jabłoński

WNIOSKI

1.      Historia ludzkości wskazuje, że od zarania dziejów rywalizacja i zdobywanie przewagi, nierozerwalnie związane są z naturą człowieka.

2.      Sport jest dowodem wniosku pierwszego ale jest jednocześnie pozytywnym elementem zastępującym agresję i walkę o prymat w grupach, zbiorowiskach i między narodami.

3.      Zasady etyczno-moralne w rywalizacji sportowej od początku pisanej historii ludzkości nie zawsze były przestrzegane.

4.      We współczesnych czasach sport wyczynowy stał się jednym z ekskluzywnych zawodów przynoszących ogromne zyski wybitnym indywidualnościom.

5.      Należy dążyć do przestrzegania reguł rywalizacji sportowej „fair play” a przeciwdziałać zjawiskom patologicznym takich jak przekupstwo, ustawianie wyników, korupcja itp.

STRESZCZENIE

W dziejach ludzkości rywalizacja sportowa była znana od początku historii a pierwsze pisemne wzmianki znajdujemy u Platona i Arystotelesa. W starożytnej Grecji organizowano Olimpiady na czas trwania których przerywano wojny. W średniowieczu znane były turnieje rycerskie w których starano się przestrzegać ustalonych wcześniej reguł. W czasach nowożytnych idee olimpiad wskrzesił Francuz, baron Pierre de Coubertin a pierwsza letnia olimpiada odbyła się w Atenach w 1896 roku.

Wielu filozofów i myślicieli pisało o sporcie. Ze współczesnych wybitnych ludzi na ten temat często wypowiadał się papież Jan Paweł II.

Zasady rywalizacji fair play ujmuje wiele międzynarodowych dokumentów w tym: Karta olimpijska będąca zbiorem fundamentalnych zasad rywalizacji, artykułów i przepisów wykonawczych dla narodowych komitetów olimpijskich ( ostatnia nowelizacja w 2007 roku) oraz Kodeks Etyki Sportowej uchwalony przez Komitet Rady Ministrów Europy w dniu 24 września 1982 roku, oraz wiele dokumentów krajowych oraz dotyczących poszczególnych dyscyplin.

W czasach współczesnych mimo ogromnej presji mediów, środowisk uprawiających i kibicujących sportom wyczynowym nie uniknięto przypadków korupcji, niezdrowej rywalizacji i ustawiania wyników podczas zawodów sportowych różnej rangi zarówno krajowych jak i międzynarodowych.

Normy badań medycznych oraz zabezpieczenia zawodów określają organizatorzy zawodów i są one różne w zależności od dyscypliny sportowej. Główne wytyczne i zasady medycyny sportowej określa „Kodeks Etyczny Medycyny Sportowej” opracowany przez Komitet Wykonawczy Federacji Medycyny Sportowej (FISM) w 1997 roku.

Na podstawie obserwacji własnych podczas pływackich maratonów morskich autor doszedł do wniosku, że jest możliwa rywalizacja sportowa fair play, choć w pojedynczych przypadkach i tam bywa łamana.

An outline of ethical, moral and

medical problems in sports

This is not an academic work. It’s a short reflection on the topic of documents and works by different authors as well as my own observations.

Introduction:

Sports has inscribed itself in the history of mankind since the dawn of history. This peculiar phenomenon is evidence of activity of body and soul to strive to achieve leadership, to rise above mediocrity, to confirm their superiority over others.

I based my opinion not only on the reading of many texts on this subject, but through my own observations as a physician while attending players participating in an extreme sport, long distance swimming in the sea.

A little history:

As early as Plato in his "Republic” said that exercise is for philosophy and is an important part of education. Aristotle used the word "athletics" to describe his views, believing in the unity of humans made up of matter and spirit.

The views of the ancient Greeks recognizing sport as "fun as the highest expression of human activity" have been forgotten for centuries, and rediscovered only by the creator of the modern Olympics, Pierre de Coubertain.

In 1938, the historian J. Huizing in his work, "Homo ludens", writes of sports "as a game that develops civilization."

Fr. Stanisław Kowalczyk in his book, "Elements of the philosophy and theology of sport", defines sport as "a creative human motor activity, undertaken in accordance with established rules, containing elements of play and rivalry, which is sometimes also work, with the aim of intensifying somatic excellence, human potential and all-round development of personality "(p. 31).

On the subject of sport, many have given their opinion:

John Paul II, who himself actively skied, canoed and mountain climbed. He was also the pope who decided to build the Vatican's swimming pool.

In my speech I have quoted the statements of our great countryman. But to the point…

Since the dawn of humanity competing in sports not only inspired the romantic idea of artists and fair play, but it also began the use of excellent performance by the organizers of competitions, sports fans and the players themselves to meet their own personal whims, create violent ideas or commercial benefits. Over time, we observe a tendency to idealize the past, creating heros of records holders. This phenomenon does not exist only in sports and actually quite normal from the perspective of a humans who over the years have gained perspective to perceived phenomena.

In ancient Greece, despite the fact  that competition was suspended in times of war, people sought out their opponents’ weaknesses and attempts at fraud during the Games were observed and recorded. And in ancient Rome, gladiator competitions ending in death, or fights in the arena with the animals were examples of the degeneration and denial of the Olympic idea.

Descriptions of the actions of the knights of the round table, the ethos of medieval chivalry, belong mostly to legend than to actual events. Not least the pursuit of ideals was, is and will be one of the important factors of human behavior and, therefore, sporting competitions.

Modern Times:

In today's world, sporting events observed by millions of people from different continents, with the possibility of direct, live transmission show that the ideals of sport are respected because they are difficult to avoid or conceal. Unfortunately.

Fixing matches, boxing fights, giving opponents poisoned food, doping or even directly injuring another player, even in such a safe and seemingly exclusive sport like tennis, is a phenomenon seen too often.

Attempts to control these negative phenomena in the form of rules and regulations limiting such behavior are, unfortunately, only rules on paper often ignored.

Several documents;

The Committee of Ministers of the Council of Europe on 24 September 1982 adopted a "Code of Sports Ethics", which defined the objectives of this activity, the definition of the concept of fair play, and regulations for governments, organizations and sports federations to follow. In it we can read, and I quote: "Society and the individual will benefit fully from the potential benefits of sport only if the principle of ‘fair play’ will no longer be treated as a marginal concept and will become the primary concern. Everyone should treat it as the highest priority."

Fair play is also described in the "Little Encyclopedia of Sports" (Warsaw 1980) and in materials from the National Scientific Conference on "Sport-Money-Ethics" in November 2000 organized by the Academy of Physical Education in Krakow.

Article 6 of the Olympic Charter, which came into force in 1963, introduced into the world of sports and the media a meaningful award, "the fair play trophy”.

"The Code of Ethics of Sports Medicine”, developed and approved by the Executive Committee of the International Federation of Sports Medicine (FIMS) in 1997, establishes the following principles:

1.     Always make the health of the athlete a priority.

2.     Never do harm.

3.     Never impose your authority in a way that impinges on the individual right of the athlete to make his/her own decisions

4.     Pay attention to all injuries –within moderation, for example, being aware of financial circumstances.

5.     The physician shall not allow consideration of religion, nationality, race, party politics or social standing to intervene between his/her duty and the athlete. Right to privacy, confidentiality of health information, without risking its loss, respect the autonomy of the athlete

6.     Sharing their knowledge with other doctors while at the same time refrain from undue criticism.

7.     Never agree to doping.

The Conference of Ministers Responsible for Sport, held in December 2008 in Athens discussed the following issues:

1.     Positive role of sport (to promote it through education and communication, and respect for sports ethics).

2.     Autonomy of sports; perspective of sports movements, model of doing sports, sports organizations and federations and their financial autonomy, conditions in different political systems and their threats including commercialization, hooliganism, corruption and violation of ethical principles.

Agata Krasowska in her work "The idea of fair play - Yesterday and Today" expands on the topic of revenge for unclean playing, i.e. hunting for opponents and what’s more, adherence to the principles of impartiality by the judges.

A separate problem, which could also be discussed is the issue of sports sponsorship, the advertising of various products that are not always desirable (e.g. beer brewers or financial support from bookmakers).     

John Paul II expressed his thoughts on the topic ethics and morality in sport during numerous meetings at the Vatican with representatives of various sports, not only popular ones like football, but also skiing, cycling, racing and many others. Weronika Zaremba wrote about a special seminar entitled "Health and socio-ethical aspects of sport in the teaching of Pope John Paul II” covered philosophical and ethical issues from Plato, Aristotle, Democritus, quotes from the Old Testament and the Scriptures, to modern times.

Those interested in these topics may find more on them in a collection of works, edited by Zbigniew Dziubińskiego, entitled "Christian Ethics of Sport."

In the previously mentioned book by Fr. Kowalczyk, we find the following sentences:

-         "The science of man and human dignity is the central idea of the teachings of John Paul II.”

-         "Man is a psycho-physical whole made up of elements of the material and the psychology. Together these factors shape the personality. Therefore, the body can not be ignored or degraded "(p. 36).

In a speech to the 85th session of the IOC members, on 27 May 1982, JPII said: "The Church recognizes sport as a very important factor for social and moral education, both at a personal, national and international level. It should be an authentic school and a consistent practice of loyalty, sincerity, and of what we call fair play, as well as dedication, courage, perseverance, solidarity, generosity and respect. When there is violence, injustice, deceit, desire to gain ...(...) it is degraded, and becomes an instrument of power and money. Those who truly love the sport, as well as the entire human community should not tolerate such distortions, which are setbacks to the ideals of sport and progress of humankind. Championships should take place in a dignified manner and in an atmosphere of joy, peace and friendship. The better should always win. "

In a message to athletes with disabilities he said, "We must strive to end discrimination, not only racial discrimination but the strong and healthy and the weak and sick."

In August 2004, the first time in the history of the Vatican, a department of sport was formed, which was a kind of formal validation of issues discussed here.

Notes from observations and own experience:

Seemingly, all the recommendations and the discussions seem to be simple and not difficult to apply the ancient principle into our daily lives: "Within a healthy body, there lies a healthy spirit." But ... unfortunately, the reality is different. Some rather sad reflection surface when examining the conclusions of a survey in a Western newspaper several years ago, that asked leading players the question, “What would you choose: Olympic victory paid with the loss of life, or long happy years, but without the sports fame or glory?” To the astonishment of editors, a huge percent of respondents chose the first option.

Well, with this kind of approach and such a media promoted lifestyle of violence, fighting, dishonestly and the absolute desire to get money, without regard to consequences; we have numerous examples of criminal insanity, not only in sports but already in very young people and even children.

         Political attempts to use sport have been taken by governments, as exemplified by even the Olympics: Berlin, Moscow or Beijing.

At the end of these very general considerations, I would like to share with with you my own observations gained during an unusual, although extreme, competition, namely, "Marathon Swimming in the Sea."

 Their number, variety and distinction from other conditions are not comparable, that’s why they are surprising, but interesting as well.

I have published several articles and made presentations on the medical aspects of long-distance swimming in seawater, therefore I will discuss it only very generally and briefly here. There’s a detailed medical examination for the purpose of allowing competitors to take part in such extreme events, to protect them during the competition and to evaluate their final state of health after the event. The completion of this type of test does not apply in many events and organizers usually only need the athlete's current health card. In this case, it also involved insurance compensation and the athlete’s signature on an agreement to compete.

The world's most famous event of this type are attempts to swim the English Channel, and in Poland were Marathon Swimming in the Baltic.

Since the first swimming of the English Channel by Captain Mattews Webb of the Royal Navy in 1855, the British have developed the principles of the profession, that’s why they are in use during such events worldwide.

Incidentally, after the exploits of Capt. Webb, the British press proclaimed that it was the first and last time man would achieve such a success. Of course, the journalists were wrong, as the early twentieth century scholars were when claiming that all inventions already been made and that nothing new would ever be invented.

I mention this fact because so far 1,000 swimmers of different nationalities, including women and even teenagers have swum the English Channel. Well…Matttews Webb so believed in his own extraordinary and unique self, he decided to swim across Niagara Falls. Of course, he died during the attempt.

On the list of more than 1,000 competitors who have triumphed over the English Channel are a few Poles and the first woman, Teresa Zarzeczańska from Poznan. I accompanied her as a doctor during her second and, unfortunately, unsuccessful attempt. Several participants from other countries have paid for the challenge with their lives (cases of exhaustion and heart attack).

What ethical conclusions can be drawn that will interest us not only as physicians, but will also try to explain the phenomenon of participating and overcoming specific challenges?

 Sir Edmund Hillary, the first to conquer Mount Everest, when asked why he climbed to the summit, answered briefly, “Because it’s there!” Is that enough? Are they morally pure reasons and ethically acceptable?

 Well. Humans are genetically and socially formed to compete. Initially, it was a necessary struggle for survival but, in modern times, it is the tendency to stand out from others, leave anonymity behind, and, by the way, to make a lot of money. It's just that in overcoming the marine element, it is just the opposite.

 To obtain permission and approval to do the above deed, one must pay quite a bit.

 The English, as in many other areas, were able to made nothing into a business. Not only athletes, sponsored by clubs or companies that advertise their wares, swim across the Channel, but rich millionaires as well, who are accompanied by not only a judge authorized by the Cannel Society, but by their own yachts, private television and lavishly paid journalists. Thus, no firm conclusions can be drawn as to the motivations for participating.

Polish marathoners competed in a period when it was difficult to go abroad to see the rest of the world. Sports was one of the ways that enabled such trips as well as often providing more pleasant and comfortable life with a official full-time job, such as in a mine, where one could get a health monthly salary without ever laying eyes on a miner. Also, prizes for receiving top positions were not to be sneezed at especially in the grey reality of the time. And weren’t photos in the press and interviews in the media distinguished and made you stand out from the average citizen? Probably so.

There is a group of prominent professional athletes taking part in sports that yield huge, often multi-million dollar revenues, such as: (golf, football, tennis, boxing), but there are others, who are dominated by only the pleasure and joy of practice and victory.

However, competitive sports for the past many years, and probably for many to come, has been dominated by professionals, that is, money being the main factor being inspiring decisions. Lets not deceive ourselves that we can turn back from. An outstanding athlete is an actor, a public idol, for whom we have to pay a hefty price to watch.

 In the era of widespread availability of visual images, the broadcasting of events live from remote corners of the globe, and in the future, perhaps from other planets, amateur fun and recreation is only an idealistic vision for the average observer, while the best selected, hardest training (therefore working) their performance will take money for  doing it (another thing or even this), and we cannot escape from this reality. But do we have to agree to it? Ba. No one yet has given a sufficient response and I don’t think they ever will.

                                              Zbigniew Jabłoński

CONCLUSIONS

1.     The history of humankind shows that from the dawn of history, competition and gaining advantage are inherent in human nature.

2.     Sport is evidence of the first conclusion but is also a positive element replacing aggression and struggle for primacy in groups, communities and between nations.

3.     From the very beginning of humanity, ethical and moral rules in sports competition have not always been respected.

4.     In modern times, high-performance sports have become one of many exclusive professions making huge profits for athletic celebrities.

5.     The aim should be to respect good sportmanship and 'fair play' and prevent pathological phenomena such as bribery, the sports fixing, corruption, etc.

SUMMARY

In the history of humanity, sports rivalry has been known from the beginning and the first written mention is found in Plato and Aristotle. In ancient Greece, when the Olympics took place, war was interrupted. The Middle Ages were known for tournaments where knights strove to comply with predetermined rules. In modern times, the idea of the Olympic Games was resurrected by Frenchman, Baron Pierre de Coubertin and the first summer Olympics held in Athens in 1896.

Many philosophers and thinkers have written about sports. Among today's great people, Pope John Paul II often spoke on this subject.

The rules of sportsmanship and fair play are recognized in many international documents, including the Olympic Charter, a source for fundamental principles of competition, articles and regulations for the national Olympic committees (the last revision in 2007) and the Code of Sports Ethics adopted by the Committee of Ministers of the Council of Europe on 24 September 1982 and many documents relating to national and individual disciplines.

In modern times, despite the enormous pressure of the media, sport participants and spectators, we have not evaded corruption, unhealthy rivalry and game fixing during sporting events of various importance of both national and international.

The regulations of medical research and security of the competitions are determined by their organizers and they differ depending on the sport. The main guidelines and principles of sports medicine refers to the "Code of Ethics of Sports Medicine" developed by the Executive Committee of the International Federation of Sports Medicine (FIMS) in 1997.

Based on my own observations at a sea swimming marathon, I have come to the conclusion that there can be fair play in sports competition, although in individual cases and even there it is sometimes broken.

                                                Translated by Andre Chmielewski

Quelques réflexions sur des problèmes médicaux et éthico-moraux dans le milieu sportif professionnel

Cette étude n’a pas de prétention scientifique. Il n’est qu’une courte réflexion à partir de documents et de propositions de différents auteurs et de mes remarques personnelles.

INTRODUCTION:

Le sport est lié à l’histoire de l’humanité depuis toujours. Il est un phénomène qui prouve l’activité du corps et de l’âme par l’aspiration à la domination et à l’envie de sortir de l’ordinaire. 

Je base cette opinion non seulement sur la lecture de nombreux textes sur ce sujet, mais aussi sur mes propres observations faites lors des compétitions d’une discipline faisant partie des sports extrêmes, à savoir, la natation à longue distance dans la mer, pour laquelle je travaillais comme médecin.

Un peu d’histoire:

Déjà Platon, dans son œuvre La République a écrit que la gymnastique constitue un élément important pour la philosophie et l’éducation. Aristote utilisait le mot « athlétisme » pour définir ses opinions, en reconnaissant que l’entité humaine est composée de la substance et de la métaphysique.

Les Grecs parlaient du sport comme d’un jeu constituant la plus grande activité de l’homme. Cette vision du sport a été oubliée pendant les siècles suivants, pour n’être reprise que par le créateur des Jeux Olympiques modernes, Pierre de Coubertain.

En 1938, l’historien  J. Huizing, dans son œuvre Homo ludens, détermine le sport comme un jeu qui développe la civilisation.

Le sujet du sport était aussi important pour Jean Paul II qui faisait du ski, du kayac et du tourisme montagnard. C’est lui qui a décidé de construire une piscine sur le terrain de Vatican. Depuis toujours la rivalité dans le sport était non seulement une source d’inspiration pour les créateurs des idées romantiques et des comportements fair-play, mais elle a aussi initié le fait de tirer des profits d’excellents résultats des sportifs par des organisateurs de compétitions, par des fans et par les sportifs eux-mêmes. Pourtant, avec le  temps, on observe une tendance à idéaliser le passé et à faire des personnes qui battent des records des idoles. Ce phénomène, que l’on observe non seulement dans le domaine du sport, est naturel du point de vue de l’homme qui, avec le temps, prend de la distance envers les événements passés.

Dans la Grèce antique, malgré le fait de suspendre des guerres pour la période des jeux olympiques, on observait des tentatives de tromper ou de profiter des points faibles des adversaires. Pareil, à Rome, la rivalité des gladiateurs ayant pour but la mort d’un d’eux, ou les combats contre des animaux, étaient un exemple de dégénération et de négation des idées olympiques.

Les descriptions des aventures des Chevaliers de la Table Ronde, l’ethos des chevaliers du Moyen Age, appartient plutôt à la légende qu’à l’histoire. Pourtant, la recherches de ces idéaux était, est et sera l’un des plus importants moteurs du comportement humain, donc de la rivalité sportive aussi.

L’époque actuelle :

Dans le monde d’aujourd’hui, le fait que les événements sportifs soient observés, grâce à la télévision, en direct par des millions de personnes, sur différents continents, pourrait nous laisser croire que les idéaux sportifs seront respectés, vu la difficulté de les éviter ou de les cacher. Hélas, non.

         La vente des matchs et des combats de boxe, l’empoisonnement de la nourriture des adversaires, le doping, ou encore l’endommagement direct du corps d’autres sportifs, même dans le domaine d’un sport, aussi sûr et élitiste comme le tennis, sont des phénomènes observés très souvent.

                     La Chartre Éthique de la Médecine du Sport, élaborée et ratifiée par la Fédération Internationale de Médecine du Sport (FIMS) en 1997, introduit les règles suivantes :

1.    Entreprendre des actions en ayant toujours en vue la santé d’un sportif.

2.    Ne pas entreprendre des actions pouvant nuire à la santé d’un sportif.

3.    Le respect du droit d’un sportif de prendre ses propres décisions sans être obligé d’accepter celles de médecins.

4.    Faire attention aux traumatismes ayant différentes sortes de prédéterminations, par ex. prédétermination financière.

5.    Dans le jugement ne pas se laisser guider par les différences ethniques, religieuses ni par l’appartenance à un parti politique ou un groupe social ; la protection de l’intimité, la confidentialité  des informations concernant l’état de santé d’un sportif, ne pas mettre en péril sa santé, le respect de l’autonomie d’un sportif.

6.    Partager son savoir avec d’autres médecins en se gardant des critiques injustifiées envers le travail des autres.

7.    Refus absolu de pratiquer le doping. 

                  Lors des rencontres avec des représentants de différentes disciplines sportives comme le foot, le ski, le cyclisme ou encore le sport automobile,  Jean Paul II se prononçait très souvent sur le sujet de l’éthique et de la morale  dans le sport. Ses réflexions traitant des questions éthiques et philosophiques durant des siècles, en commençant par Platon, Aristote et Démocrite, des citations de l’Ancien et du Nouveau Testament, jusqu’aux temps modernes ont été rassemblées par Weronika Zaremba qui les a publiées sous le titre : Aspects médicaux et socio-éthiques du sport dans l’enseignement de Jean Paul II.

-                     

                  Dans son discours destiné aux sportifs handicapés il a dit : « Nous devons tout faire pour finir avec la discrimination, pas seulement ethnique mais aussi avec celle des forts et en bonne santé contre ceux qui sont faibles et malades. »

         En août 2004, pour la première fois dans l’histoire de Vatican, a été créé le département du sport qui était une sorte de finalisation formelle de l’importance des questions y soulevées.

         Dans le contexte politique, différents gouvernements ont essayé de profiter du sport. Les Jeux Olympiques de Berlin, de Moscou et de Pékin en sont des exemples.

         Pour finir je voudrais vous faire part de mes propres observations faites lors des compétitions peu ordinaires et extrêmes, à savoir les Marathons de Nage en eau libre.

         Leur nombre, leur diversité ainsi que leurs conditions peu ordinaires sont incomparables avec d’autres disciplines et pour cela très surprenants mais aussi intéressants.

                  La compétition la plus connue de ce type se déroule sur le Canal La Manche. En Pologne on avait des Marathons de Natation dans la Mer Baltique.

                                               Parmi 1000 personnes qui ont réussi la traversée de la Manche à la nage il y a quelques polonais dont, une femme, Teresa Zarzeczańska de Poznań. J’étais son médecin lors de sa deuxième traversée, malheureusement ratée. Plusieurs participants venant d’autres pays ont du payé le plus grand prix pour la participation dans cette compétition, leur vie (crises cardiaques, épuisement).

         Quelles conclusions éthiques peut-on en tirer ? Des conclusions qui pourraient nous intéresser pas seulement du point de vue médical mais aussi celles qui nous permettraient d’expliquer le phénomène de vouloir surmonter un défi.

         À la question : pourquoi il est monté sur le sommet de l’Everest, Hillary, un des hommes qui a réussi une ascension, a répondu sans hésitation : « Parce qu’il existe bien. Cela ne suffit pas ? » Est-ce que ce sont des raisons éthiques que l’on peut accepter ?

                  Les marathons polonais se déroulaient à l’époque où il était difficile de partir à l’étranger, de voir d’autres mondes et le sport était une possibilité de partir, de visiter d’autres pays et souvent de pouvoir commencer une nouvelle, souvent plus agréable et heureuse, vie. Même les prix dans ce genre de concours étaient très intéressants ce qui n’était pas sans importance dans la vie en Pologne de ces temps-là. Et, une photo et des interviews dans la presse et la télévision n’étaient-elles pas un élément important pour se différencier des autres et une raison de fierté ? Sûrement si.

         Il y a un groupe de sportifs pratiquant des disciplines qui leur rapportent des millions. Ce sont par exemple : le golf, le foot, le tennis, la boxe. Mais il y en a d’autres pour qui le plaisir de faire du sport et la joie d’emporter une victoire sont plus importants.

         Malheureusement, dans le milieu sportif professionnel, comme motivation principale domine, et dominera probablement toujours, l’argent. Il ne faut pas espérer que cela va changer. Il arrive qu’un grand sportif soit devenu un acteur, une idole du peuple pour l’image de qui il faut beaucoup payer.

         Dans l’époque de la médiatisation où on peut regarder des transmissions des événements sportifs en direct, partout dans le monde entier et, dans le futur peut-être, sur d’autres planètes, une joie naïve et le divertissement sont seulement une forme de la vision utopique (idéaliste) pour les observateurs ordinaires et pour ceux, sélectionnés comme meilleurs, s’entraînant beaucoup pour avoir de bons résultats, ce sera juste un moyen de gagner de l’argent et on ne pourra pas fuir cette réalité. Mais est-ce que l’on est obligé de l’accepter ? Question difficile à laquelle personne n’a encore donné de réponse.

Zbigniew Jabłoński

CONCLUSIONS

1.    L’histoire de l’humanité montre que, depuis toujours, la rivalité et l’envie de dominer sont inséparablement liées à la nature humaine.

2.    Le sport constitue une preuve de la première conclusion mais est en même temps un élément positif remplaçant l’agression et la lutte pour la domination dans les groupes sociaux et entre les peuples.

3.    Depuis toujours on observait des cas où les règles éthico-morales n’étaient pas respectées.

4.    Actuellement le sport professionnel est devenu une des professions les plus lucratives.

5.    Il faut aspirer à respecter la règle fair-play dans le sport et lutter contre des phénomènes pathologiques comme la corruption, la vente des matchs, etc. 

Traduit par Agnieszka Pająk