Leopold Staff (1878-1957)
Życiorys:
Leopold Staff urodził się 14 listopada 1878 roku we Lwowie, zmarł 31
maja
1957 roku w Skarżysku-Kamiennej. Był poetą, dramatopisarzem,
tłumaczem. W latach 1897-1901 studiował na Uniwersytecie Lwowskim
prawo, następnie filozofię pod kierunkiem K. Twardowskiego i
romanistykę
na seminarium E. Porębowicza. W okresie studiów należał do
Stowarzyszenia Czytelni Akademickiej, działając w Kółku Literackim wraz z
W. Kozickim, S.A. Mullerem i O. Ortwinem, z którym łączyła go wieloletnia
inspirująca przyjaźń. Brał też udział w redakcji wydawanego w Krakowie
pisma akademickiego "Młodość" (1898-99); w tym okresie zetknął się ze
współczesną literaturą europejską, m.in. z pismami F. Nietzschego - co
odegrało znaczną rolę w kształtowaniu postawy młodego poety. Był
ponadto uczestnikiem zebrań
artystyczno-literackich w domu M. Wolskiej (Płanetnicy).
Edukację pogłębił przez liczne podróże do Włoch oraz roczny pobyt w
Paryżu (1902-03). W latach 1909-1914 redagował w Księgarni Polskiej B.
Połanieckiego bibliotekę Symposion kontynuacją tego wydawnictwa była
redagowana z W. Rzymowskim biblioteczka filozoficzna Panteon). Lata
wojny (1915-18) spędził w Charkowie. Od 1918 mieszkał w Warszawie; w
latach
1920-1921 był współredaktorem m.in. z W. Berentem miesięcznika "Nowy
Przegląd Literatury i Sztuki". Członek PAL od 1933 r., wiceprezes). Okres
okupacji (łącznie z powstaniem), a następnie lata, 1949-1957, spędził w
Warszawie (w czasie tułaczki popowstaniowej przebywał do 1949 w
Pławowicach i Krakowie). Dwukrotny laureat państwowej nagrody literackiej
(1927
i 1951), ponadto nagrody Lwowa (1929) i Warszawy (1938) oraz nagrody
Pen Clubu za całokształt twórczości przekładowej. Doktor h.c. UW (1939) i
UJ (1949), 1948 uczczony jubileuszem 50-lecia twórczości. Pochowany na
warszawskich Powązkach.
Staff bywa nazywany poetą trzech pokoleń, gdyż tworzył w okresie Młodej
Polski, dwudziestolecia międzywojennego, a także w czasach
powojennych.
Twórczość:
1. Nietzscheanizm:
Debiut Staffa przypadł na rok 1901, kiedy to poeta wydał tomik
wierszy "Sny o potędze". Zarówno tytuł jak i zawartość tomiku wskazują,
że duży wpływ w pierwszym okresie twórczości wywarła na Staffa filozofia
nietzscheańska. Z poglądów Nietzschego poeta odrzucił wszystko, co było
niezgodne z etyką chrześcijańską, a więc: indywidualną moralność
("samolubstwo dostojnych
jest stanem świętym" - mówi Nietzsche), pogardę dla litości i altruizmu.
Wierszem programowym tego okresu jest "Kowal",w którym poeta
dowodzi, że najwyższym celem człowieka jest osiągnięcie mocy i poczucia
wewnętrznego ładu. Człowiek nietzscheański jest więc silny, wolny i nie
podlega ogólnie przyjętej moralności, dzięki czemu może żyć w sposób
pełny, zgodny
z głosem swojego wnętrza, swoich "trzewi".
2.Modernizm:
Tomy poetyckie: "Sny o potędze" i "Dzień duszy" (1903) obok
nowatorskich akcentów nietzscheańskich odzwierciedlają typowo
modernistyczną formę i styl. Dominuje nastrój melancholii, pesymizmu,
poczucia niepewności w życiu i zwątpienia w jego sens. Fragmenty opisowe
zbliżają się stylistycznie do impresjonizmu. Przykładem liryki nastrojowej
może być "Deszcz jesienny" z tomu "Dzień duszy". W wierszu tym
przeważa nastrój smutku, przygnębienia jesienną szarugą i szarością, w
jakiej pogrążony jest świat. W tle przesuwają się groby, korowód
żałobników, śmierć, pogrzeb, spopielony dom itp. Wizje te pogłębia
monotonny, jednostajny rytm wiersza, sprawiający wrażenie uderzania
kropel deszczu o szyby.
3.Franciszkanizm:
W późniejszej twórczości Staff stał się piewcą trudu rolnika, życia w
zgodzie
z naturą, znojnej, wytrwałej pracy. Dążenie do harmonii ze światem wyraża
się w pozostawieniu za sobą wszelkich ambicji wielkomiejskich, a
odnalezieniu w prostocie codziennych zajęć sensu egzystencji ludzkiej.
Tematykę tę porusza wiersz o znamiennym tytule "Pokój wsi" z
tomu "Ptakom
niebieskim" (1905). W tym tomie poeta odrzuca programową
młodopolską melancholię, a zwraca się w stronę chrześcijaństwa i filozofii
św. Franciszka z Asyżu, skąd czerpie pokojowe, pogodne rozwiązanie
problematyki zła i cierpienia. Franciszkanizm Staffa ujawnia się też w
tomie "Gałąź
kwitnąca" (1908).
4.Neoklasycyzm:
Równocześnie z ujawnieniem się akcentów franciszkańskich w twórczości
Staffa pojawia się umiłowanie filozofii i poezji klasycznej. Sympatie te są
szczególnie widoczne w tomach "Gałąź kwitnąca" (1908) i "Uśmiechy
godzin" (1910). Znamienny jest cykl "Śladem stopy antycznej"
("Uśmiechy
godzin"), gdzie w pełni widoczna jest tęsknota poety za antycznym
umiarem, prostotą, harmonią, pogodą ducha i równowagą psychiczną. W
ślad za klasycyzmem Staff
opowiada się za wartościami uniwersalnymi i nieprzemijającymi.
Neoklasycyzm w tej poezji przejawia się też w naśladowaniu metrum
antycznego, opowiedzeniu się za zwięzłością i klarownością treści,
rezygnacją z barokowego przepychu na rzecz prostoty i umiaru.
Życiorys:
Leopold Staff urodził się 14 listopada 1878 roku we Lwowie, zmarł 31
maja
1957 roku w Skarżysku-Kamiennej. Był poetą, dramatopisarzem,
tłumaczem. W latach 1897-1901 studiował na Uniwersytecie Lwowskim
prawo, następnie filozofię pod kierunkiem K. Twardowskiego i
romanistykę
na seminarium E. Porębowicza. W okresie studiów należał do
Stowarzyszenia Czytelni Akademickiej, działając w Kółku Literackim wraz z
W. Kozickim, S.A. Mullerem i O. Ortwinem, z którym łączyła go wieloletnia
inspirująca przyjaźń. Brał też udział w redakcji wydawanego w Krakowie
pisma akademickiego "Młodość" (1898-99); w tym okresie zetknął się ze
współczesną literaturą europejską, m.in. z pismami F. Nietzschego - co
odegrało znaczną rolę w kształtowaniu postawy młodego poety. Był
ponadto uczestnikiem zebrań
artystyczno-literackich w domu M. Wolskiej (Płanetnicy).
Edukację pogłębił przez liczne podróże do Włoch oraz roczny pobyt w
Paryżu (1902-03). W latach 1909-1914 redagował w Księgarni Polskiej B.
Połanieckiego bibliotekę Symposion kontynuacją tego wydawnictwa była
redagowana z W. Rzymowskim biblioteczka filozoficzna Panteon). Lata
wojny (1915-18) spędził w Charkowie. Od 1918 mieszkał w Warszawie; w
latach
1920-1921 był współredaktorem m.in. z W. Berentem miesięcznika "Nowy
Przegląd Literatury i Sztuki". Członek PAL od 1933 r., wiceprezes). Okres
okupacji (łącznie z powstaniem), a następnie lata, 1949-1957, spędził w
Warszawie (w czasie tułaczki popowstaniowej przebywał do 1949 w
Pławowicach i Krakowie). Dwukrotny laureat państwowej nagrody literackiej
(1927
i 1951), ponadto nagrody Lwowa (1929) i Warszawy (1938) oraz nagrody
Pen Clubu za całokształt twórczości przekładowej. Doktor h.c. UW (1939) i
UJ (1949), 1948 uczczony jubileuszem 50-lecia twórczości. Pochowany na
warszawskich Powązkach.
Staff bywa nazywany poetą trzech pokoleń, gdyż tworzył w okresie Młodej
Polski, dwudziestolecia międzywojennego, a także w czasach
powojennych.
Twórczość:
1. Nietzscheanizm:
Debiut Staffa przypadł na rok 1901, kiedy to poeta wydał tomik
wierszy "Sny o potędze". Zarówno tytuł jak i zawartość tomiku wskazują,
że duży wpływ w pierwszym okresie twórczości wywarła na Staffa filozofia
nietzscheańska. Z poglądów Nietzschego poeta odrzucił wszystko, co było
niezgodne z etyką chrześcijańską, a więc: indywidualną moralność
("samolubstwo dostojnych
jest stanem świętym" - mówi Nietzsche), pogardę dla litości i altruizmu.
Wierszem programowym tego okresu jest "Kowal",w którym poeta
dowodzi, że najwyższym celem człowieka jest osiągnięcie mocy i poczucia
wewnętrznego ładu. Człowiek nietzscheański jest więc silny, wolny i nie
podlega ogólnie przyjętej moralności, dzięki czemu może żyć w sposób
pełny, zgodny
z głosem swojego wnętrza, swoich "trzewi".
2.Modernizm:
Tomy poetyckie: "Sny o potędze" i "Dzień duszy" (1903) obok
nowatorskich akcentów nietzscheańskich odzwierciedlają typowo
modernistyczną formę i styl. Dominuje nastrój melancholii, pesymizmu,
poczucia niepewności w życiu i zwątpienia w jego sens. Fragmenty opisowe
zbliżają się stylistycznie do impresjonizmu. Przykładem liryki nastrojowej
może być "Deszcz jesienny" z tomu "Dzień duszy". W wierszu tym
przeważa nastrój smutku, przygnębienia jesienną szarugą i szarością, w
jakiej pogrążony jest świat. W tle przesuwają się groby, korowód
żałobników, śmierć, pogrzeb, spopielony dom itp. Wizje te pogłębia
monotonny, jednostajny rytm wiersza, sprawiający wrażenie uderzania
kropel deszczu o szyby.
3.Franciszkanizm:
W późniejszej twórczości Staff stał się piewcą trudu rolnika, życia w
zgodzie
z naturą, znojnej, wytrwałej pracy. Dążenie do harmonii ze światem wyraża
się w pozostawieniu za sobą wszelkich ambicji wielkomiejskich, a
odnalezieniu w prostocie codziennych zajęć sensu egzystencji ludzkiej.
Tematykę tę porusza wiersz o znamiennym tytule "Pokój wsi" z
tomu "Ptakom
niebieskim" (1905). W tym tomie poeta odrzuca programową
młodopolską melancholię, a zwraca się w stronę chrześcijaństwa i filozofii
św. Franciszka z Asyżu, skąd czerpie pokojowe, pogodne rozwiązanie
problematyki zła i cierpienia. Franciszkanizm Staffa ujawnia się też w
tomie "Gałąź
kwitnąca" (1908).
4.Neoklasycyzm:
Równocześnie z ujawnieniem się akcentów franciszkańskich w twórczości
Staffa pojawia się umiłowanie filozofii i poezji klasycznej. Sympatie te są
szczególnie widoczne w tomach "Gałąź kwitnąca" (1908) i "Uśmiechy
godzin" (1910). Znamienny jest cykl "Śladem stopy antycznej"
("Uśmiechy
godzin"), gdzie w pełni widoczna jest tęsknota poety za antycznym
umiarem, prostotą, harmonią, pogodą ducha i równowagą psychiczną. W
ślad za klasycyzmem Staff
opowiada się za wartościami uniwersalnymi i nieprzemijającymi.
Neoklasycyzm w tej poezji przejawia się też w naśladowaniu metrum
antycznego, opowiedzeniu się za zwięzłością i klarownością treści,
rezygnacją z barokowego przepychu na rzecz prostoty i umiaru.
